بابا آدم (فیلگوش)

بابا آدم یا فیلگوش و به عبارتی آلوکازیا گیاهی است با برگهای درشت و بزرگ سبز رنگ از خانواده Araceae
بومی مناطق گرم آسیا است. با جنس Colocasia شباهت بسیاری دارد و گاهی اشتباه میشود. (از آنجا که جنس کولوکازیا مصرف دارویی و خوراکی دارد باید احتیاط شود.)

بابا آدم انواع مختلفی دارد که رنگها و اندازه‌های مختلف دارند. گونه مورد نظر ما دارای برگهای بزرگی است که گاهی قطر برگها به یک متر و بیشتر هم میرسد. گلها شکل غلافی داشته (گل آذین اسپادیس) و زیبایی چندانی ندارند.
شیره داخلی گیاه برای پوست انسان ایجاد خارش و حساسیت ممکن است بکند.
ریزوم دار است و از طریق پاجوش طبیعی یا تقسیم ریزوم در بهار تکثیر پیدا میکند. (پاجوشهای فراوانی تولید میکند)
(بهتر است نشنیده بگیریم ولی: ریزومهای این گیاه به صورت پخته شده مصرف خوراکی دارند. ولی از آنجا که این گیاه تولید اگزالیک اسید میکند و در قسمتهای پایین‌تر گیاه میزان این مواد بیشتر میشود ممکن است منجر به کرخ شدن یا باد کردن زبان شود. یا منجر به سختی تنفس شود. آب پز کردن طولانی مدت ممکن است این عوارض را کاهش دهد.)
در شمال ایران کنار برکه‌ها و آبگیرها و حتی به عنوان گیاه فضای سبز مقابل هتلها و رستورانها کاشته میشود و نهایت صدمه‌ای که در زمستان میبیند از دست رفتن برگهاست ولی در بهار بعد مجدد رشد میکند.
در داخل خانه‌ها بهتر است در محل نیمه روشن (نور متوسط) با دما بالا نگهداری شود. نیاز آبی متوسطی دارد. به خاک غنی و مغذی نیاز دارد. بهتر است خاک آن مخلوطی با درصد بالایی از مواد آلی حیوانی یا گیاهی باشد.
به آبپاشی برگها یا رطوبت محیط نیاز دارد. هرچقدر رطوبت بالا باشد برگهای میتوانند درشت تر باشند.
بابا آدم برای گلخانه‌های گرم و مرطوب ایده‌آل است.


مشخصات: اسم علمی بگونیا برگی Begonia rex و از خانواده Begoniaceae می باشد. جنس بگونیا دارای ۹۰۰ گونه مختلف از گیاهان چند ساله همیشه سبز علفی و گیاهان خزان کننده است که برای برگ ها و گل های زیبایشان پرورش داده می شودند. گونه های مختلف این جنس از گیاهانی به طول چند سانتیمتر تا گونه هایی به طول ۳ متر تشکیل یافته است. تعدادی از گونه ها نیز به صورت بالا رونده می باشند. بگونیا گیاهی است تک پایه یعنی گلهای نر و ماده بر روی یک گیاه قرار دارند. گل های نر ، معمولا زیبا هستند و گلهای ماده را با تخمدان بال دارش می توان به آسانی تشخیص داد بونیا برگی بومی آسام است و درای ریزوم گوشتی می باشد. ارتفاع آن به ۳۰ سانتی متر و گسترش آن به ۴۵ سانتی متر می رسد. این گونه را به خاطر برگهای زیبایش پرورش می دهند. این گیاه برگهای سبز تیره و چروکیده ای دارد که در نزدیکی لبه برگی نقره ای رنگ می شود. گاهی رنگ های دیگری مانند قرمز، کرم یا ارغوانی در سطح برگ دیده می شوند. گلهای آن معمولا ارغوانی کم رنگ وبه قطر یک سانتی متر هستند که در تابستان ظاهر می شوند و فاقد زیبایی می باشند و باید از گیاه جدا گردند.

مراقبت: گیاه رکس به نور متوسط، دمای معمولی خاک همیشه مرطوب رطوبت هوای متوسط تا زیاد یعنی ۵ تا ۹۰ درصد و خاک کمی اسیدی احتیاج دارد.
کود: کود مورد نیاز بگونیا رکس را می توان به میزان ۱ گرم در لیتر، هر هفته یک بار، از فروردین تا آبان ماه، مورد استفاده قرا داد.
خاک: مخلوطی از تورب، خاک برگ نرم و ماسه به نسبت مساوی، برای رشد این گیاه مناسب است.
ازدیاد: بگونیای رکس را می توانید با استفاده از یک روش مخصوص و غیر معمول تکثیر کنید. بهار و تابستان بهترین زمان برای تکثیر این گیاه است. یک برگ بالغ را که خیلی هم پیر نباشد، انتخاب کنید و با استفاده از یک چاقی تیزکه به بافت برگ صدمه نرساند و آن را له نکند، برگ را به بخشهای منظم در قالب طبیعی آن ببرید. سپس قطعات برگ را به آرامی و با دقت بردارید و از سطح پشتی برگ و میان رگبرگهای اصلی، در پودر هورمون ریشه زایی فرو ببرید و روی سطح کمپوست مخصوص بذر و قلمه، در داخل سینی بذر، بخوابانید و به آرامی روی سطح خاک فشار دهید. سپس روی تکه های برگ را با کیسه پلاستیکی بپوشانید و در دمای حدود ۲۱ درجه سانتیگراد نگاه دارید زمانی که گیاهچه های کوچک به وجود آمدند و به طول۵/۲ سانتیمتر رسیدند، کیسه پلاستیکی را بردارید و هر کدام را در گلدانی با قطر دهانه ۹ سانتیمتر حاوی کمپوست گلدانی با پایه پیت بکارید. باید مرتبا زیر پوشش پلاستیکی بررسی شود تا اگر برگها دچار فساد و پوسیدگی شده بود، بیرون آورده و با قارچ‌کش سمپاشی صورت بگیرد.
عوارض و درمان: اگر لکه های خاکستری متمایل به قهوه ای روی برگها مشاهده کردید، باید گیاه را با قارچ کش طبق دستور سمپاشی کنید و گلدان را به محل خشک و اکسیژن ببرید. ممکن است گازهای داخل آشپزخانه این عارضه را ایجاد کرده باشد. تغذیه مصنوعی و تعویض گلدان با یک درجه بزرگتر می تواند جلوی به وجود آمدن برگهای جدید کوچک و کم رشد را بگیرد. افتادن برگها در زمستان نتیجه هوای سرد است گلدان را به محل گرمتری حدد ۱۳ درجه سانتیگراد منتقل کنید مشکل رفع می شود.

قارچهای بیماری زایی به اسم سفیدک میتواند روی برگها لکهای پودری سفید ایجاد کنددر این صورت با سموم قارچکش گیاه را سمپاشی کنید و گلدان بگونیا را به محل با هوای خشک و اکسیژن دار ببرید . اگر تارهای عنکبوتی زیر برگها مشاهده گردید و با برگهای جدید کمرنگ مواجه شدید، می توانید با یک سم کنه کش هر چهار ده روز یک بار گیاه را سمپاشی کنید صورتی که برگها لوله شد و حاشیه آنها خشک و چروکیده است، حتما از تشنگی رنج می برد فورا آن را آبیاری کرده و به محل سردتری که زیر ۱۸ درجه سانتیگراد باشد منتقل کنید.اگر برگهای بگونیا حالت موازییکی پیدا کرد و لکه های زردی روی ان به وجود آمد و لوله ای و بد شکل شد، باید گیاه را از گدان خارج کنید تا به گیاهان دیگر سرایت نکند زیرا عامل این مشکل ویروسی است و راه چاره ای ندارد. همچنین رنگ پریدگی برگها و ریزش آنها و غده ای شدن ریشه ها که در نتیجه فعالیت نماید می باشد و سیاه شدن و پوسیده شدن ریشه ها که در نتیجه فعالیت قارچهای بیماری زا است به راحتی درمان پذیر نیست ومعالجه آنها مقرون به صرفه نمی باشد آبیاری زیاد از حد و سردی هوای محیط به طور همزمان باعث پوسیدگی ساقه و یقه گیاه شده و آن را از بین می برد.