مقدمه

رده ماهیها جزء‌‌ مهره‌داران هستند. ماهیها شامل 4 رده به نامهای آکادنتووین ، پلاکودرم ، ماهیهای استخوانی و ماهیهای غضروفی هستند. رده اول و دوم به صورت فسیل هستند. ماهیهای زنده را غضروفیها و استخوانیها تشکیل می‌دهند. ارتباطی بین ماهیهای استخوانی و غضروفی از نظر منشا یا خاستگاه وجود ندارد. بطور کلی ماهیها آبزیانی هستند که بیشتر از طریق آب‌شش تنفس می‌کنند و خونسرد هستند. ماهیهای غضروفی و استخوانی از نظر ساختار سیستمها و دستگاههای بدن شباهتها و تفاوتهایی باهم دارند.
رده ماهیهای غضروفی



بیشتر از حدود 650 گونه زنده دارند که اندامهای حسی خوب توسعه یافته داشته و آرواره‌های قوی مجهز به دندانهای تیز ، عضلات مناسب برای شنا دارند. خوی و آلات صیادی این جانوران را به عنوان گروهی مقاوم و کاملا توسعه یافته در آبهای دنیا مشخص می‌کند. وجه مشخصه این ماهیها داشتن اسکلتی از جنس غضروف است. کوسه ماهیها و سفره ماهیها جزء این رده هستند.
ویژگیهای ماهیهای غضروفی

  • بدن دوکی شکل است و این طرح بدن ، اصطحکاک جانور را با آب کمتر کرده و از فرسایش تنه می‌کاهد.
  • دهان این ماهیها در سطح شکمی ناحیه سر قرار دارد. کیسه‌های بویایی وارد حفره‌های دهانی نمی‌شوند. آرواره‌های مجهز به دندانهای تیز هم دیده می‌شود.
  • پوست از نوع فلس‌دار یا شبه پولک است و غدد مخاطی زیادی در پوست وجود دارد.
  • جمجمه و ستون مهره‌ها تماما از جنس غضروف است.
  • دستگاه گوارش دارای معده‌ای به شکل J بوده و روده کوتاه است.
  • دستگاه گوارش خون بسته است. قلب دارای یک دهلیز ، یک بطن ، یک سینوس سیاهرگی و پیاز آئورتی می‌باشد. سیستم گردش خون ساده و کامل است.



  • تنفس بوسیله 7 - 5 جفت آب شش صورت می‌گیرد که دارای شکافهای مجزایی بوده و این شکافها هم فاقد سرپوش هستند.
  • اندامی که به نام کیسه شنا یا مثانه تنفسی خوانده می‌شود در این جانوران دیده نمی‌شود.
  • جنس نر و ماده از هم جدا هستند. حالت تخم گذاری یا زنده زایی در اینها دیده می‌شود.


رده ماهیهای استخوانی



شاید هیچ گروهی از مهره‌داران به مانند ماهیهای استخوانی با محیط خودشان سازگاری پیدا نکرده‌اند. بطوری که این سازگاری باعث شده که این گروه در هر نوع محیط زیستی بتوانند زندگی کنند. اندازه این ماهیها از ماهیهای غضروفی کوچکتر بوده و طول بیشتر این ماهیها کمتر از یک متر است.
ویژگیهای ماهیهای استخوانی

  • دارای اسکلت و جمجمه استخوانی هستند بجز ماهیهای خاویار که کم و بیش اسکلتی غضروفی دارند و اندازه بزرگی آنها هم تا 6 - 4 متر می‌رسد. تعداد مهره‌ها متعدد است.
  • پوست دارای غدد مولد مخاط است و پولکها بسته به گونه‌های مختلف از نوع درخشان ، مدور و یا شانه‌ای هستند و بعضیها فاقد پولک هستند.
  • انواعی از باله‌های فرد و زوج آنها دارای شعاعهای باله‌ای غضروفی یا استخوانی هستند.
  • دهان مجهز به دندانها است. کیسه‌های بویایی جفت نیز وجود دارد.
  • تنفس در اکثر آنها از راه آب ششها است که توسط کمانهای آب ششی استخوانی نگهداری می‌شوند. در تعداد دیگری از ماهیهای استخوانی تنفس هوایی هم دیده می‌شود.
  • در این ماهیها کیسه یا مثانه شنا دیده می‌شود که تعادل ماهی را در اعماق مختلف حفظ می‌کند.
  • جنس نر از ماده جدا است و لقاح خارجی صورت می‌گیرد و لاروها بطور واضح از افراد بالغ متفاوت هستند.



مهاجرت ماهیها



مهاجرت هولوبیوتیک

این مهاجرتها یا در دریا یا در آب شیرین صورت می‌گیرد. مثلا مهاجرت شاه ماهیها در دریاهای مختلف در ارتباط با مراحل رشد و نمو آنها مشاهده می‌شود و یا مهاجرت قزل آلاها در آبهای شیرین در فصل تولید مثل است.
مهاجرت آمفیوبیوتیک

این مهاجرتها از آب دریا به آب شیرین یا بالعکس انجام می‌شود. ماهیهای آزاد این نوع مهاجرت را از دریا به آب شیرین جهت تخم گذاری دارند و ماهیهای خاویاری نیز از این نوع مهاجرت دارند.