موضوع: روش های تکثیر گیاهان آپارتمانی

حال که با قوانین کلی، انواع روش نگهداری و ابزار مناسب برای تکثیر گیاهان خانگی آشنا شدید. نوبت به معرفی روش های تکثیر درست گیاهان آپارتمانی می‌رسد. در این باره باید درنظر داشته باشید گیاهان مختلف با روش‌های مختلفی تکثیر می‌شوند؛ به‌طوری‌که گاهی ممکن است یک گیاه را بتوانید با چند روش تکثیر کرده و گاهی نیز ممکن است تنها یک روش برای آن مناسب باشد؛
اما روش‌های مختلف تکثیر گیاهان خانگی

1. پاگیاه

برخی از گیاهان در کنار ساقه اصلی گیاه کوچک‌تری را رشد می‌دهند که به آن پاگیاه یا پاجوش می‌گویند. این پاگیاه تمام مشخصات گیاه مادر را دارد و تنها تفاوت آن اندازه کوچک‌تر نسبت به گیاه مادر است. درست انجام دادن تکثیر گیاهان آپارتمانی به این روش نیاز به دقت زیادی دارد؛ زیرا باید مراقب باشید که این گیاه کوچک به اندازه کافی ریشه داشته باشد، چون اگر ریشه‌های آن کم باشد این جوان تازه مستقل شده نمی‌تواند زنده بماند.
اگر قصد امتحان کردن این روش را دارید پاگیاهی را انتخاب کنید که چند ماهی را عمر کرده و به اندازه کافی بزرگ شده باشد. اگر پاگیاه گیاه شما کوچک است کمی به او مهلت بدهید تا بتواند به رشد خود ادامه دهد و بالغ‌تر شود. وقتی پاگیاه به اندازه کافی رشد کرد با استفاده از یک چاقوی تیز استریل شده آن را از گیاه مادر جدا کرده، به گلدانی جدید با خاک تازه منتقل کنید و بعد از انجام این اقدامات در نهایت از مثل گیاه مادر از او مراقبت کنید.
برخی از گیاهان که مناسب تکثیر به روش پاگیاه هستند، به شرح زیراند:

• تیلاندزیا
• آلوئه ورا
• آچوریا
• هاوورتیا
• پیله‌آی قاشقی
• تاج کمالی
• گلدان نقره‌ای

پاگیاه
2. تکثیر گیاهان خانگی با روش گیاهچه

برخی از گیاهان خانگی در انتهای ساقه روی برگ‌هایشان، گیاهچه‌هایی را تولید می‌کنند. این گیاهچه‌ها در واقع نسخه مینیاتوری همان گیاه بالغ هستند و زمانی که برگ‌ها و ریشه گیاه به اندازه کافی رشد کند می‌توانند به صورت مستقل زندگی کنند. تنها کاری که باید کرد این است که این گیاهچه‌ها را از روی برگ یا ساقه جدا کنید و آن‌‌ها را در یک گلدان با خاک مناسب بکارید. بعد از اینکار در ادامه وظیفه شما مراقبت کافی و آبیاری صحیح گیاه است تا بعد از چند هفته بتوانید شاهد رشد گیاهچه خود باشید.

در مورد گیاهچه‌ها یادتان باشد که گیاهچه‌ها به دو صورت رشد می‌کنند. برخی از آن‌ها می‌توانند روی همان برگ یا ساقه ریشه بدهند و برخی دیگر برای ریشه دادن نیاز به تماس با خاک دارند. برای تکثیر گیاهچه‌ها، اگر از قبل ریشه داده باشند باید به‌آرامی به‌طوری‌که ریشه‌ها آسیب نبینند آن‌ها را با ابزاری مثل موچین از گیاه اصلی جدا و به خاک منتقل کنید. بهتر است تمام گیاهچه‌ها را از روی گیاه اصلی جدا نکنید تا ظاهر آن خراب نشود.
اما در مورد گیاهچه‌هایی که برای ریشه دادن نیاز به خاک دارند یک گلدان کوچک‌تر در کنار گلدان اصلی قرار دهید و ساقه دارای گیاهچه را به روی آن خم کنید به طوری که گیاهچه با سطح خاک در تماس باشد. پس از مدتی این گیاهچه شروع به ریشه دادن کرده و می‌توانید آن را از گیاه اصلی جدا کنید.
برخی از گیاهان که می‌توانید به روش گیاهچه آن‌ها را تکثیر کنید، به شرح زیراند:

• ارکیده شاپرکی
• پیله‌آی قاشقی
• گندمی

تکثیر با روش گیاهچه
3. قلمه زدن ساقه یا شاخه

بسیاری از گیاهان آپارتمانی را می‌توانید از طریق قلمه زدن ساقه یا شاخه آن‌ها تکثیر کنید. اگر می‌خواهید گیاهی را از این طریق تکثیر کنید باید ساقه‌ای بدون گل را در فصل بهار یا تابستان انتخاب کنید. بعد از انتخاب و برش ساقه باید بلافاصله بیشتر ساقه را درون خاک جدید قرار دهید، منتها درنظر داشته باشید که اگر قلمه خود را از خانواده کاکتوس‌ها یا ساکولنت‌ها گرفته‌اید باید اجازه دهید که این قلمه بین چند ساعت تا یک روز در بیرون از خاک استراحت کند تا قسمت بریده شده آن به اصطلاح پینه ببندد و خشک شود تا قلمه شما کارا و تکثیرتان موفقیت‌آمیز باشد.
مطلب پیشنهادی: آشنایی با انواع ساکولنت‌ها، روش نگهداری و روش تکثیر
در روش تکثیر گیاهان آپارتمانی با قلمه زدن ساقه یا شاخه باید ساقه‌ای را انتخاب کنید که قوی و سالم باشد. عموما ساقه‌ای 10 الی 15 سانتی‌متری کافی است و بهتر است برش را از زیر گره ساقه و محل اتصال برگ به ساقه انجام دهید. یادتان باشد که این برش را با یک قیچی تیز و تمیز انجام دهید تا ساقه له یا آلوده نشود. سپس برگ‌های قسمت پایینی ساقه را جدا کنید و مواظب باشید هیچ‌گاه قلمه بریده شده را روی میز یا محلی آلوده قرار ندهید، زیرا به شدت مستعد جذب آلودگی است.

قلمه زدن ساقه به روش‌های مختلفی انجام می‌شود که شامل قلمه خشبی، قلمه نیمه خشبی، قلمه ساقه و قلمه علفی است:

1. قلمه چوب سخت یا خشبی

این نوع قلمه عموما از درختانی که در پاییز به خواب می‌روند مثل انگور، انار، توت و… گرفته می‌شود. در این روش قلمه باید در فصل زمستان و در فصل استراحت گیاه از آن گرفته شود و از چوب چند ساله درخت که سخت شده باشد استفاده می‌شود.
2. قلمه چوب نیمه‌سخت یا نیمه خشبی

قلمه چوب نیمه سخت معمولا برای درختان همیشه سبز یا برخی مرکبات انجام می‌شود. بهتر است این نوع قلمه در اواخر بهار یا اوایل تابستان گرفته شود. در این روش از شاخه‌هایی استفاده می‌شود که هنوز کاملا سخت و چوبی نشده‌اند.
3. قلمه چوب نرم

قلمه چوب نرم عموما برای گیاهانی مناسب است که در حال رشد هستند و هنوز شاخه‌های آن‌ها نرم و تازه است. برخی گیاهان مانند افرا یا ماگنولیا از این روش تکثیر می‌شوند. بهترین زمان برای جدا کردن قلمه‌ها به این روش در بهار و زمانی است که شاخه‌های جدید و در حال رشد وجود شروع به رویدن کرده‌اند.

4. قلمه علفی

این روش دقیقا روشی است که برای تکثیر گیاهان داخل خانه و آپارتمانی استفاده می‌شود. تقریبا تکثیر تمام گیاهان خانگی که به روش قلمه ساقه قابل تکثیر هستند از روش قلمه علفی انجام می‌شود. در این روش از ساقه‌های تازه و گوشتی گیاه قلمه‌ای گرفته می‌شود به‌صورتی که برگ‌هایی روی آن باقی بماند. نظر داشته باشید در بیشتر موارد ممکن است شیره‌ای از محل بریده شدن ساقه بیرون بزند که اگر خشک نشود باعث آلودگی خاک و خراب شدن قلمه می‌شود.
مراقبت از ریشه‌های جدید در روش تکثیر گیاهان آپارتمانی به روش قلمه

مدت زمانی که یک قلمه بتواند ریشه بدهد کاملا بستگی به نوع گیاه دارد. اگر قلمه‌ها را در خاک قرار داده‌اید می‌توانید با کنار زدن آرام خاک وضعیت ریشه‌ها را بررسی کنید. اگر ریشه‌ها به حدود 3 سانتی‌متر رسیده بودند بهتر است گیاه را به گلدان جدید منتقل کنید. سخت‌ترین بخش کار، انتقال گیاه از محیطی به‌شدت مرطوب که مناسب ریشه دادن بوده به محیطی خشک‌تر است. در نتیجه بهتر است در چند هفته اول پس از انتقال به‌صورت مداوم گیاه را بررسی کنید. پس از انتقال گیاه به گلدان جدید می‌توانید از یک کود محلول در آب برای تغذیه گیاه استفاده کنید و سپس ماهی یک بار کوددهی را تکرار کنید. بعد از اینکه گیاه رشد مناسبی پیدا کرد در بهار و تابستان هفته‌ای دوبار و در پاییز و زمستان ماهی یک بار کوددهی را ادامه دهید.
برخی گیاهان مناسب برای تکثیر از طریق قلمه زدن ساقه:

• بگونیا
• درخت اژدها
• درخت ساقه ذرتی
• سلمک
• پیرگیاه
• پوتوس
• یوکا

قلمه علفی
4. تکثیر گیاهان آپارتمانی به روش قلمه زدن برگ

برخی گیاهان را می‌توانید از طریق قلمه زدن برگ‌ها تکثیر کنید. برای این‌کار کافی است با توجه به نوع گیاهی که دارید برگ‌های آن را با دست یا با قیچی استریل شده جدا کنید و اجازه دهید این برگ برای چند ساعت یا یک روز استراحت کند تا محل بریده شده خشک شده و باعث پوسیدگی نشود؛ دراین باره درنظر داشته باشید که برخی گیاهان مانند سانسوریا برگ‌های بزرگی دارند که می‌توانید آن را به چند برگ کوچک‌تر تقسیم کرده و از تمام آن‌ها به عنوان قلمه استفاده کنید.
اما بعد از آماده شدن برگ‌ها سمت بریده شده آن‌ها را به‌صورت ایستاده در خاک یا آب قرار دهید. سعی کنید اکثر قسمت‌های برگ بیرون از سطح آب یا خاک باشد تا دچار پوسیدگی نشود و بتواند فتوسنتز مورد نیازش را انجام دهد. همین که چند سانتی‌متر از برگ داخل آب یا خاک باشد و تکیه گاه لازم را داشته باشد و سقوط نکند کافی است.
خرید کاکتوس و ساکولنت

برخی گیاهان مناسب برای تکثیر از طریق قلمه زدن برگ:

• بنفشه آفریقایی
• بگونیا
• کاکتوس تعطیلات
• اچوریا
• گیاه یشم
• زبان مادرشوهر
• زامیفولیا

تکثیر به روش قلمه زدن برگ
5. کاشت بذر

تکثیر گیاهان خانگی از طریق بذر ارزان‌ترین روش برای این‌کار است، اما متاسفانه گیاهان آپارتمانی کمی هستند که بتوانید آن‌ها را از طریق بذر تکثیر کنید و بزرگترین مشکل این روش آن است که شما باید زمان زیادی را صرف رشد یک بذر کنید تا به جایی برسد که گیاه بالغ و دارای برگ یا گل شود؛ بااین‌حال کماکان این روش ارزش امتحان کردن را دارد و اگر گیاه فعلی شما بذر تولید کند چیزی برای از دست دادن یا هزینه کردن وجود ندارد و می‌توانید این روش را به‌راحتی تجربه کنید.
در این روش تکثیر گیاهان خانگی اگر گلخانه داشته باشید یک مزیت بزرگ دارید؛ چراکه برای کاشت بذرها باید خاکی تازه و دمایی متعادل را برای آن‌ها فراهم کنید و امکان فراهم کردن آن‌ها در گلخانه راحت‌تر است. بعد از فراهم کردن شرایط به محض اینکه بذرها جوانه زده و تبدیل به نهال شدند، باید مراقبت از آن‌ها را دوچندان کنید زیرا این نهال‌های جوان به‌شدت در معرض آسیب قرار داشته و شکننده هستند. در نهایت نیز مراقبت از نهال‌ها را ادامه داده و بزرگ شدن‌شان را تماشا کنید.

برخی گیاهان مناسب برای تکثیر از طریق بذر:

• ژربرا
• مرغ بهشتی
• داوودی
• نخل مرداب

کاشت بذر برای تکثیر گیاهان آپارتمانی
6. تکثیر گیاهان آپارتمانی به روش خوابانیدن

یکی دیگر از روش‌های تکثیر گیاهان آپارتمانی خوابانیدن ساقه است. اکثر گیاهان رونده، گیاهانی که می‌خزند یا ساقه آن‌ها می‌تواند مستقلا ریشه بدهد را می‌توانید با روش خوابانیدن تکثیر کنید. مزیت این روش این است که ریسک بریدن قلمه را بسیار کاهش می‌دهد؛ اما نکته منفی آن فضایی است که اشغال می‌شود و در طول مدت ریشه‌زایی این فضا باید در اختیار گیاه باشد؛ بااین‌حال اگر فضای کافی داشته باشید، نکته منفی این روش چندان به چشم نخواهد آمد.

خوابانیدن را می‌توانید به دو طریق هوایی یا زمینی انجام دهید:
1. خوابانیدن زمینی برای تکثیر گیاهان آپارتمانی

برای خوابانیدن ساقه در زمین باید یک ساقه سالم و قوی را انتخاب کنید و آن را با یک گیره یا سیم در گلدانی کوچک‌تر کنار گلدان اصلی درون خاک محکم کنید. سپس ادامه ساقه را از خاک بیرون آورده و رو به بالا نگه دارید. در ادامه نیز مطمئن شوید که قسمت میانی ساقه کاملا درون خاک فرو رفته باشد زیرا گیاه برای ریشه دادن نیاز به تماس با خاک دارد. گیاه مادر کماکان مواد غذایی مورد نیاز این ساقه را تامین می‌کند تا جایی که این ساقه ریشه‌های خودش را تشکیل بدهد و بتواند مواد مغذی را خودش تامین کند. در این مرحله شما رشد جدیدی را در گیاه جوان می‌بینید و می‌توانید آن را از گیاه مادر جدا کنید و یک گیاه جدید داشته باشید.

2. خوابانیدن هوایی برای تکثیر گیاهان خانگی

برای این کار کافی است تعدادی از برگ‌های ساقه را از روی آن جدا کنید، سپس در وسط محلی که برگ‌ها را جدا کرده‌اید با یک چاقوی تیز و استریل، حدود 1 الی 2 سانتی‌متر از پوست روی ساقه را بکنید یا یک خراش مورب و عمیق روی ساقه بیندازید. در نظر داشته باشید که نباید اجازه بدهید این خراش ترمیم شود بنابراین بهتر است در وسط آن یک تکه چوب مانند خلال دندان قرار دهید تا جلوی ترمیم شدن این خراش گرفته شود.
تکثیر به روش خوابانیدن هوایی
بعد از جدا کردن پوست ساقه یا خراش دادن آن باید مقداری خزه اسفاگنوم را خیس کنید و آب اضافه آن را بگیرید. سپس خزه‌ها را به دور قسمت پوست کنده یا خراش داده شده قرار دهید تا کاملا آن را بپوشاند و روی آن یک پلاستیک شفاف قرار دهید (پلاستیک شفاف کمک می‌کند که بتوانید ریشه زدن گیاه را ببینید)، سپس دو سر پلاستیک را به گونه‌ای سفت کنید که هوا یا رطوبت وارد آن نشده یا از آن خارج نشود.

بعد از حدود یک ماه یا بیشتر باید بتوانید ریشه‌ها را مشاهده کنید و در این زمان می‌توانید ساقه ریشه داده را از گیاه اصلی جدا کنید و به‌صورت مستقل بکارید. باید مواظب باشید که تمام توپ ریشه را با ساقه جدا کنید.
پوشاندن محل برش با پلاستیک
مراقبت از ریشه‌های جدید در روش تکثیر گیاهان آپارتمانی به روش خوابانیدن

ریشه‌های تشکیل شده در روش خوابانیدن برای تکثیر گیاهان آپارتمانی کماکان نسبت به اندازه گیاه ضعیف و کوچک خواهند بود و باید از آن‌ها مراقبت کنید. برای مراقبت از این ریشه‌های ضعیف بهتر است مدتی گیاه تازه جدا شده را با یک پلاستیک شفاف بسته‌بندی کنید تا رطوبت بالایی برای آن تامین شود و ریشه‌ها بتوانند رشد بیشتری داشته باشند تا قدرت تامین غذای گیاه را به‌دست آورند. بعد از مدتی درست وقتی که ریشه‌ها به اندازه کافی بزرگ شدند، نوبت به انتقال آن‌ها به خاک می‌رسد.
برخی گیاهان مناسب برای تکثیر از طریق خوابانیدن:

• سلمک
• پاپیتال
• پوتوس
• گندمی

8. تقسیم

برخی گیاهان خانگی می‌توانند به سرعت گسترده شوند و از عرض رشد کنند. این دسته از گیاهان خانگی را می‌توانید با روش تقسیم کوچک‌تر کرده و آن‌ها را تکثیر کنید.
تقسیم کردن یک گیاه کار آسانی است؛ کافی است گیاه را از گلدان خارج کنید و به‌آرامی آن را از ریشه به چند تکه تقسیم کنید. فراموش نکنید که هر بخش یا قسمت از گیاه تقسیم شده باید توپ ریشه خود را داشته باشد درغیراینصورت نمی‌تواند مواد مغذی مورد نیاز را جذب کند و خشک می‌شود. برای تکثیر از روش تقسیم گیاهان درون باغچه می‌توانید از بیلچه استفاده کنید، اما به‌هیچ‌وجه این کار را با گیاهان داخل خانه انجام ندهید زیرا آن‌ها ظریف‌تر هستند؛ در نتیجه بهتر است این کار را با دست یا یک چاقوی تیز استریل شده انجام دهید.
برخی گیاهان مناسب برای تکثیر از طریق تقسیم:

• عبایی
• سرخس برگ شمشیری
• کالاتیا
• چمچه‌ای
• کوزه‌ای
• شبدر بنفش
• زبان مادرشوهر
• گندمی

تکثیر گیاهان آپارتمانی به روش تقسیم
در این مطلب سعی کردیم همه آنچه در مورد روش تکثیر گیاهان آپارتمانی لازم است بدانید را برای شما تشریح کنیم، چنانچه مطلبی ناگفته مانده است و یا پرسشی در ذهن شماست که نیاز به مشاوره تخصصی روی گیاه خود دارید، می‌توانید سوالات خود را از طریق ارتباط با مشاوره آنلاین گل و گیاه گُل‌سِتان مطرح نمایید. کارشناسان باتجربه گیاه‌پزشکی ما آماده پاسخگویی به سوالات شما هستند. گیاه پزشکان مشکل شما را بررسی می‌کنند و در صورت نیاز غذای گیاه (کود)، سم و سایر ملزومات گیاه را برای شما ارسال خواهند کرد. ضمن اینکه اگر زمان یا تخصص کافی برای رسیدگی به گیاه خود را ندارید، می توانید از خدمات گل و گیاه در محل گُل‌سِتان (اعزام باغبان و گیاه پزشک به محل شما) استفاده کنید تا متخصصین ما با ابزار مورد نیاز شما در محل شما حضور یابند و خدماتی مانند تشخیص بیماری، علت عدم رشد، تعویض خاک و گلدان، سم پاشی، کوددهی و یا حتی کاشت و … را به شما ارائه دهند.